Het ene jaar wat eerder dan het andere jaar, maar rond 15 augustus is de kans groot dat de stilte in de Alta Langa wordt overstemd door nadrukkelijk gebrom. Voor de producenten van hazelnoten het moment om een jaar van werk te oogsten. Voor ons het uitzitten van de tijd. Gelukkig is de lunch nog steeds heilig en zodra de kerkklok 12 uur slaat wordt het even stil. Zeven uur ’s avonds luidt de klok opnieuw dwingend dat het tijd is voor rust en beetje bij beetje daalt deze vervolgens over de heuvels neer.
De oogst
Dankzij het succes van producenten als Ferrero en Relanghe is de vraag naar hazelnoten enorm. Elk jaar willen meer bewoners van de Alta Langa delen in het lichtbruine ‘goud’ en planten hazelnootstruiken op hun percelen. Vijf jaar later zijn de struiken groot genoeg en kunnen de eigenaren beginnen met oogsten. Het gevolg is dat de tweede helft van augustus wordt verstoord door meer saai en nadrukkelijk gezoem van de blaas- en oogstmachines. De kleine noten, gevallen op biljartlaken strakke percelen, worden bij elkaar geblazen en vervolgens opgezogen. Een warme en stoffige bezigheid.
Zodra het daglicht zich aandient hoor je de eersten al aan het werk. Soms tot na zonsondergang is men hoorbaar bezig. Vooral als er regen op komst is, wil men snel zoveel mogelijk oogst binnenhalen. De oogstgeluiden dragen ver over de heuvels en door de dalen. De fantastische akoestiek hier helpt een handje. Dat was ooit anders. Ooit ging het met de hand. Nootje voor nootje oprapend liep men gebukt onder de hazelnootstruiken door. In stilte, maar wel met een brandende rug na een lange dag op niet altijd even vlakke grond. Geen wonder dat daar een oplossing voor is gezocht.
De afnemers van de hazelnoten zijn kieskeurig. Na de oogst worden de grote van de kleine en de gevulde van de lege hazelnoten gescheiden. Ook worden de noten gedroogd om schimmel te voorkomen. De grootste vijand van de hazelnoot is een kever, die leeft van de zaden van de hazelaar. Hij legt zijn larven in de nog zachte noot en tast daarmee de hazelnoten aan. Vervormde en lege hazelnoten zijn dan het gevolg. Meer en meer probeert men door het uitzetten van natuurlijke vijanden dit probleem tegen te gaan. Een andere vijand is de relmuis. De hazelnootgaard is rond oogsttijd een waar paradijs voor deze kleine, snelle klimmers. Overdag hoor en zie je ze niet. Het feest begint als het donker wordt. Gillend en ruziemakend springen ze van tak naar tak onderwijl zoveel mogelijk noten krakend. Natuurlijk de grootste en mooiste noten zijn het slachtoffer. Een kieskeurig volkje.
Een hazelnoot en dan?
De hazelnoot is een van de weinige noten die oorspronkelijk uit Europa komt en vooral goed gedijt in het Middellandse Zeeklimaat. Ze worden verwerkt in taarten, koekjes (zoals ‘Brutti e Buoni’, ‘Baci di Dama’), ijs, chocolade (waaronder ‘gianduja’) en noga (‘torrone’). Ook wordt er meel van gemaakt en een delicate helder gele olie van geperst. De hazelnoten vinden verder hun weg in de cosmetica- en geurindustrie en zelfs de horloge-industrie zou een afnemer zijn. Voor een liter hazelnotenolie zijn drie kilo hazelnoten nodig; een gewicht zonder de harde schil welteverstaan! Een lepel hazelnootolie gemengd met olijfolie door een salade zorgt dat je voldoende essentiële vetzuren binnenkrijgt. Gezond dus.
Hazelnoten maken van iets gewoons een bijzonder gerecht; alleen maar door de smaak ervan. Eet ze grof gehakt over roomijs, over een saus van pompoen met tagliatelle, met walnoten en pijnboompitten in een salade of bij een stuk gebraden kalfsvlees. Fijngemalen gevoegd bij het cakebeslag maakt het van een gewone cake iets speciaals.
‘Tonda Gentile delle Langhe’
De hazelnoot uit de Langhe, liefkozend de ‘Tonda Gentile delle Langhe’ genoemd, was de economische redding voor deze ooit zeer arme streek. In het begin van de twintigste eeuw ‘herontdekte’ men er de (voedings)waarde. De hazelnoot is rijk aan voedingstoffen (vitaminen, mineralen, linolzuur) en heeft een positieve invloed op de gezondheid. Het risico op hart- en vaatziekten zou kleiner worden als je er regelmatig een handje van eet.
Door de hazelnoot te branden komen er oliën vrij, die de smaak van de noot verhogen en dus lekkerder maken. Dit gaat dan wel ten koste van de voedingswaarde. Na het kraken van de noot is het dus kiezen tussen de iets gezondere rauwe noot en de smaakvolle licht geroosterde (in de oven op 180 graden Celcius circa 6 minuten) variant. Bewaar gedopte en geroosterde hazelnoten luchtdicht, anders worden ze snel oud. Niet gedopte hazelnoten hebben juist lucht nodig.
Voor het onderhoud van de hazelnootstruiken hebben de stillere met accu aangedreven zagen zich al aangediend. Het is dus even geduld hebben totdat ook de hulpmiddelen voor de oogst via een accu worden aangedreven en het gebrom verleden tijd is. En ach, dat gebrom is maar een paar weken per jaar. Genieten van de hazelnoot kan gelukkig het jaar rond. In de Langhe en op elke andere gewenste plek.